Çanakkale Geçilmez
Büyük Çanakkale Zaferi’nin 109. yılında, bu büyülü şehre doğru kalbimize kazınan bir yolculuğa çıkıyoruz. Çanakkale’nin her karışı, tarih boyunca yaşanan kahramanlıklarla dolu ve sembolleşen yapılarıyla anlam kazanmıştır. Bu yazıda, Çanakkale’nin gezilecek tarihi yerlerini bir araya getirerek size bir kılavuz ve yol arkadaşı olmayı amaçlıyoruz.
Başlamadan önce, 18 Mart Çanakkale Zaferi ve Şehitleri Anma Günü vesilesiyle Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ü ve tüm şehitlerimizi bir kez daha minnetle, sevgiyle anıyoruz.
ÇANAKKALE
Türk halkının Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde dünyanın en güçlü devletlerine karşı direndiği, destansı bir mücadele olan Çanakkale Savaşı tam 8 buçuk ay sürmüş ve bu süreçte yarım milyona yakın can kaybı yaşanmıştır.
Çanakkale Savaşı’nın vahşetini pek çok kaynakta okuruz; savaş sırasında boğazın iki yakasının adeta cehenneme döndüğü ifade edilir. Bugün tahayyül edebileceğimizden çok daha uzun ve yıkıcı olan bu savaş, nihayet dünyanın en büyük zaferlerinden biriyle sonlanmış, tarihe kanla kazınmış bir mücadeledir.
Çanakkale’de 250.000’in üzerinde şehidimizin hatırasının yanı sıra 250.000’i aşkın İngiliz, Fransız, Avustralya ve Yeni Zelanda askerinin de izleri bulunmaktadır. Bu sebeple, Çanakkale Şehitler Abidesi, gezilecek tarihi yerler arasında ilk sırada gelir. Abidenin giriş kapısında, Mustafa Kemal’in 1934’te yabancı askerlere hitaben yazdığı anlamlı sözler yer alır:
“Uzak diyarlardan evlatlarını harbe gönderen analar! Gözyaşlarınızı dindiriniz. Evlatlarınız bizim bağrımızdadır. Huzur içindedirler ve huzur içinde rahat uyuyacaklardır. Onlar, bu toprakta canlarını verdikten sonra artık bizim evlatlarımız olmuşlardır.”
Şehrin anıtlar, kitabeler ve şehitliklerle bezenmiş dingin dokusu, bugün hâlâ dünyaya barışın kıymetini anlatmaktadır.
Mutlaka görülmeye değer: Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alanı
Gelibolu Yarımadası, 1973 yılında Tarihî Milli Park ilan edildi ve 2014’te Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihî Alanı olarak yeniden sınıflandırıldı. Bu tarihi alan, İkonik bir yapı olan Çanakkale Şehitler Abidesi ile başlamaktadır ve Çanakkale’de gezilecek tarihi yerler arasında unutulmaz bir tur sunar:
Çanakkale Şehitler Abidesi: Gelibolu Yarımadası’nda, Morto Koyu’nun gerisinde yükselen Hisarlık Tepe’de bulunan bu görkemli yapı, Çanakkale şehitlerinin anısına inşa edilmiştir. 21 Ağustos 1960’ta ziyarete açılan abide, zaman içinde küçük değişikliklerle yenilenmiş ve 2007’de son halini almıştır. Abidenin yüksekliği 41.70 metre olup, kapladığı alan ise 625 metrekareyi bulmaktadır. Abideye gelen herkesin mutlaka görmesi gereken bir yapıdır.
Piyade Alayı Şehitliği: Çanakkale’de gezilecek tarihi yerler arasında önemli bir yere sahip olan bu şehitlik, 57. Piyade Alayı’nın büyük kahramanlıklarını hatırlatır. Alay, Anzak Çıkarması’nın başladığı tarihlerde Conkbayırı’na yönelik taarruza geçmiş ve büyük bir başarı göstermiştir. 57. Alay’a ait bu şehitlik, 1992’de inşa edilmiş ve Çanakkale’nin tarihine ışık tutan önemli bir yapıdır.
Conkbayırı Atatürk Zafer Anıtı: Conkbayırı’nın kuzey ucunda bulunan bu anıt, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 1993 yılında yaptırılmıştır. Anıt, Anafartalar Grup Komutanı Albay Mustafa Kemal’in Conkbayırı taarruzu sırasındaki liderliğini anmak için yapılmıştır.
Atatürk’ün Saatinin Parçalandığı Yer: Conkbayırı’nda bulunan bu nokta, Mustafa Kemal’in bir şarapnel mermisinin isabet ettiği ancak saatinin zamanında onu koruduğu yerdir. Bu nokta, Çanakkale’nin tarihine ve Mustafa Kemal’in kahramanlığına tanıklık eden önemli bir yerdir.
Namazgâh Tabyası Müzesi: Çanakkale Boğazı’nın en dar noktasında bulunan bu tabya, Müttefik Donanması’nın saldırılarına karşı savunma amaçlı inşa edilmiştir. Bugün müze olarak kullanılan tabya, Çanakkale Savaşı’nın önemli anlarına ışık tutmaktadır.
Çanakkale Destanı Tanıtım Merkezi: Çanakkale Savaşı sırasında yaşanan kahramanlık hikayelerini anlatan bu merkez, 2012 yılında ziyarete açılmıştır. İleri simülasyon teknikleri kullanılarak hazırlanan merkezde, Çanakkale Savaşı’nın detayları ve kahramanlarına dair bilgiler bulunmaktadır.
Seyit Onbaşı Heykeli ve Hikayesi: Çanakkale Savaşı’nda gösterdiği kahramanlıkla tanınan Seyit Onbaşı’nın heykeli ve hikayesi, Çanakkale’de görülmesi gereken önemli yerlerden biridir. Seyit Onbaşı’nın, Müttefik Donanması’na karşı gösterdiği cesaret unutulmaz bir öykü olarak tarihe geçmiştir.
Çanakkale 1915 Hilal-i Ahmer Hastanesi Canlandırma Alanı: Çanakkale Savaşı’nda önemli bir rol oynayan Hilal-i Ahmer Cemiyeti’nin hastanelerinin anlatıldığı bu alan, tarihi detaylarıyla ziyaretçilere bilgi vermektedir.
Tarihin derinliklerinde: Çanakkale Kitabeleri
Çanakkale’de gezilecek tarihi yerler arasında kitabeler önemli bir yer tutmaktadır. İşte bu kitabelerden bazıları:
Büyük Kemikli Kitabesi: Suvla Körfezi’nin kuzeybatı ucunda, Büyük Kemikli Burnu’nda bulunan bu kitabe, Aralık 1915’te tahliye edilen son İngiliz kuvvetlerinin bulunduğu Suvla Koyu’na yerleştirilmiştir. Taş kaplama yazıtta, Türk savunmasının geçilemeyeceğini anlayan düşman kuvvetlerinin Gelibolu Yarımadası’ndan çekilmesine dair kıymetli sözler yer almaktadır.
Conkbayırı Mehmetçik Kitabeleri: Kabatepe-Conkbayırı yolu üzerinde bulunan Kanlısırt Kitabesi, 6-7 Ağustos 1915’teki çarpışmaları anlatır ve 16. Tümen’in kahramanca mücadelesine vurgu yapar.
Kemalyeri Kitabesi: Conkbayırı’nın güneyinde, Kemalyeri noktasında bulunan bu kitabe, Yarbay Mustafa Kemal’in kuvvetlerine verdiği cesaret dolu emri içerir.
Yusufçuktepe Kitabeleri: Üç taş kaplama yazıttan oluşan Yusufçuktepe Kitabeleri, 1. ve 2. Anafartalar Muharebeleri’ne dair bilgiler sunar ve Türk askerlerinin kahramanlıklarını vurgular.
Çanakkale: Aynalı Çarşı
Çanakkale Aynalı Çarşı, geçmişte bir bölümü meyve-sebze hali olarak da kullanılan ve bugün hala 50’den fazla dükkâna ev sahipliği yapan bir çarşıdır. Şehrin yerli ve yabancı ziyaretçileri için önemli bir durak olan Aynalı Çarşı, adını Çanakkale Türküsü’nde geçmesinden almıştır. Çarşı, 1889 yılında dönemin Musevi cemaatinin önde gelenlerinden İllo Halyo tarafından inşa edilmiş ve 14 dükkânla hizmete başlamıştır. Çanakkale Savaşı sırasında yapıya zarar veren top atışları sonrasında yenilenen çarşı, günümüzde hala aktif olarak faaliyet göstermekte ve Çanakkale’de gezilecek tarihi yerler arasında yer almaktadır.
