Türkiye Cumhuriyeti tarihinin dönüm noktalarından olan 19 Mayıs 1919, Atatürk’ün gençliğe armağan ettiği ve “Gençlik ve Spor Bayramı” olarak kutlanan en kıymetli günlerimizden biridir.

Bir destanı başlatan yolculuğun hikâyesiyle başlayalım: Mustafa Kemal Paşa, gemi kaptanı İsmail Hakkı Durusu ve 18 yol arkadaşını taşıyan “Bandırma” adlı eski vapur, 16 Mayıs 1919 Cuma günü öğleden sonra Galata’dan hareket eder ve 19 Mayıs 1919 Pazartesi günü Kalyon Burnu’na varır. Yolcular oradan sandallarla Merkez İskelesi’ne taşınacaktır. Bu sandallardan birinin sahibi olan İsmail Yurtsever, sonradan Atatürk’le ilgili şu sözleri kaydeder: “O zaman için Atatürk’ü tanımıyordum. Onu ilk kez sandalda, sonrasında ise Samsun’da geniş yakalı lejyon kaputu ve başında kalpakla gördüm.”

Atatürk, bu yolculuk esnasında görevli bir askerdir ve giyimi de buna uygundur; ancak birkaç gün sonra asker üniformasıyla değil, tebdîl-i kıyâfet, sivil olarak hareket etmeyi tercih edecektir.

Ve hikâye başlar…

Şimdi, stratejik olarak büyük öneme sahip bu liman şehri Samsun’a doğru yeni bir yolculuğa çıkalım ve verimli topraklarıyla gözü gönlü ferahlatan kentin 19 Mayıs rotasını çıkaralım. Bu vesileyle, bir Samsun uçak bileti bağlantısını da buraya bıraktıktan sonra Samsun’da gezilecek tarihi yerlere birlikte devam edelim…

Samsun Gazi Müzesi

Samsun’da gezilecek tarihi yerler listemizin ikinci durağı, Samsun Gazi Müzesi. 1902’de Jean Ionnis Mantika tarafından otel olarak inşa edilen yapının adı Mıntıka Palas Oteli’ydi ve Mustafa Kemal Paşa Samsun’a çıktığında burada kalmıştı.

Mustafa Kemal Paşa’nın Mıntıka Palas Oteli’ne yerleşmesiyle ilgili yapılan hazırlıkları, o dönemde Canik Livası Muhasebe-i Hususiye Müdürü olan Osman (Atlı) Bey şöyle anlatmış:

“Ben o zaman Samsun Muhasebe-i Hususiye Müdürü idim. Bir akşam Mutasarrıf Ethem Bey beni evine çağırttı. ‘İstanbul’dan bir Paşa başkanlığında bir teftiş kurulu hareket etmiş. On sekizinde burada olacaklarmış. Birkaç gün kalacağı için kendisine ve maiyetine bir yer hazırlayalım. Bunu İstanbul’dan Dâhiliye Nezareti bize bildirdi. Zaman da malum… Kimseden fedakârlık istemeyeceğimize göre meseleyi aramızda halletmeliyiz. Umudum sizde. Yarın sabahtan itibaren bu işle meşgul olunuz’ dedi.

Gece bir hayli düşündüm. Hemen aklıma evimin yanında bulunan boş durumdaki Mıntıka Palas Oteli geldi. Ertesi sabah binanın sahibiyle anlaşıp oteli açtırdım. Askeri hastaneden karyola, evden ve komşulardan yatak ve yorgan getirttim. Daireden masa, sandalye, yazı takımı gibi eşyayı da getirterek odaları, salonu, mutfağı donattık.”

1926’da Samsun halkı adına Mustafa Kemal Paşa’ya armağan edilen bina, 8 Kasım 1998 tarihinden bu yana Samsun Gazi Müzesi olarak ziyaretçilerini ağırlıyor. Müzede 191 eserin sergilendiğini ve 19 Mayıs 1919’da Atatürk ile birlikte şehre ayak basan silah arkadaşlarının balmumu heykellerinin yer aldığını hatırlatalım. Gazi Müzesi’ni Samsun’da gezilecek tarihi yerler rotanızın en başına yazmayı ihmal etmeyin.

Onur Anıtı

Samsun’un İlkadım ilçesindeki Atatürk Parkı, Samsun’un ilk parkı olma özelliğini taşıyor. Cumhuriyet Meydanı’nın yanı başındaki parkın alametifarikası, Avustralyalı heykeltıraş Heinrich Krippel’in elinden çıkan Onur Anıtı’dır. 1927 yılında Samsun halkı tarafından sipariş edilen ve 1932’de dikilen Samsun Onur Anıtı, şehrin simge yapısı kabul ediliyor. Onur Anıtı’nın kaidesiz yüksekliğinin 4.75 metre, kaideli yüksekliğinin ise 8.85 metre olduğunu not edelim. Onur Anıtı’nı ziyaret ettikten sonra bu güzel parkta vakit geçirmeyi ihmal etmeyin!

İlkadım Anıtı

Samsun’da gezilecek tarihi yerler listemizin bu durağında İlkadım Anıtı’na geliyoruz. Heykeltraş Hakkı Atamulu tarafından Atatürk’ün doğumunun 100. yılı onuruna yapılan bu anıt, Paşa’nın Samsun’da ayak bastığı iskelede yer alıyor. İlkadım Anıtı’nda Atatürk ve beraberindeki komutanlar görülmektedir.